Stara Wieś

„Stara” dlatego, że to właśnie tu początkowo osiedlali się przybysze z zachodu Europy, którzy później założyli Wilamowice. Miejscowość ta powinna być obowiązkowym punktem na trasie wycieczek miłośników architektury drewnianej.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

Wzniesiony w 1522 roku kościół w Starej Wsi zaliczany jest do ważniejszych zabytków w okolicy. Do położonej na niewielkim wzgórzu świątyni otoczonej starymi drzewami prowadzą kamienne schody. W sąsiedztwie znajduje się cmentarz. Ze względu na to, że świątynia wybudowana została na wzgórzu, jej posadzka jest pochylona, a różnica poziomów między prezbiterium a wyjściem z kościoła wynosi aż półtora metra. W kościele podziwiać można cenne polichromie: renesansową – zdobiącą stropy, oraz barokową – umieszczoną na ścianach. Na szczególną uwagę zasługuje drewniany późnobarokowy ołtarz boczny, w którym mieści się otoczony kultem średniowieczny obraz Matki Boskiej. Do wyposażenia świątyni należą: barokowa ambona i chrzcielnica, rokokowe organy oraz zabytkowy konfesjonał. Z kościołem związany jest pochodzący ze Starej Wsi kardynał Kazimierz Nycz. Przy parafii działa muzeum parafialne, w którym mieszczą się oryginały obrazów zdobiących wnętrze kościoła.

Izba regionalna

Nieopodal kościoła znajduje się należąca do parafii Izba Regionalna, która mieści się w zabytkowym drewnianym budynku wzniesionym w 1787 roku. Dawniej pełnił on funkcję szkoły oraz mieszkania jej kierownika i nauczyciela, który zarazem był organistą w pobliskim kościele. Zajęcia odbywały się tu aż do 1951 roku. Izba regionalna składa się z dwóch pomieszczeń. W pierwszym odtworzono tradycyjną izbę chłopską wraz z całym wyposażeniem, można w niej oglądać także stroje ludowe. W drugim pomieszczeniu znajduje się ekspozycja dotycząca gospodarskich sprzętów. Zwiedzanie możliwe jest po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym (tel. +48 338 457 402, +48 338 457 404).

Estrada koncertowa

Powstała niedawno muszla koncertowa, która stanowi kulturalne centrum miejscowośćci, w swojej formie nawiązuje do architektury kościoła. Często można usłyszeć tu mającą ponad stuletnią tradycję orkiestrę dętą OSP czy zobaczyć występy mażoretek. Pochodząca ze Starej Wsi Akademia Mażoretek „Gracja” ma na swoim koncie liczne sukcesy. Kilkukrotnie zdobywała mistrzostwo Polski. W ramach akademii działa kilka zespołów podzielonych ze względu na wiek: „Gracjusie”, „Gracjanki”, „Gracja” i… „Gracmamy”.

Krzyże, kapliczki, drewniane domy

W Starej Wsi znajduje się kilka krzyży i kapliczek pamiętających XIX wiek. Warto obejrzeć kapliczkę przy ulicy Skowronek. Interesująca jest historia krzyża znajdującego się w sąsiedztwie kościoła, ufundowanego w 1866 roku przez Wincentego Nycza, uczestnika powstania styczniowego, jako wotum za ocalenie życia powstańców-starowsian. W miejscowości zachowały się również przykłady tradycyjnej, mieszkalnej architektury drewnianej. Jednym z nich jest dom stojący przy ulicy Dolnej 66.

Dwór

Stara Wieś od XVI wieku stanowiła własność rodziny Bibersteinów, zwanych później Starowieyskimi. Aż do 1945 roku siedzibą rodu był pochodzący z XVIII wieku dwór (ulica Starowiejskich 45), który wybudowany został w miejscu starszych zabudowań. Mimo tego, że dwór jest obecnie zaniedbany, wciąż stanowi doskonały przykład staropolskiej zabudowy: parterowy murowany budynek zwieńczony jest łamanym dachem i posiada centralny ryzalit, który zakończono klasycznym frontem. Nieopodal dworu rośnie dąb o obwodzie 430 centymetrów uznany za pomnik przyrody. W 1945 roku dwór trafił w ręce Spółdzielni Produkcyjnej „Postęp” i od tego czasu niestety niszczeje.

Punkt widokowy „Biała Glina”

Panoramę okolicy, nad którą rozpościera się pasmo Beskidu Małego i Śląskiego, najlepiej podziwiać ze wzniesienia Biała Glina (306 m n.p.m.), do którego dotrzeć można ulicą Spacerową. W 2000 roku stanął tu milenijny krzyż liczący symboliczne 33 metry. Ciekawostką jest, że krzyż ten wraz z oddalonymi o 11,5 kilometra krzyżami z Hrobaczej Łączki (828 m n.p.m.) oraz wzgórza Trzech Lipek (386 m n.p.m.) tworzy trójkąt równoboczny.